Dấu vết văn hóa Sa Huỳnh
Riêng về khảo cổ học, việc phát hiện được di chỉ cư trú, bên cạnh những khu mộ địa cổ như ở Côn Đảo - Thổ Chu, nhất là đối với văn hóa Sa Huỳnh ở giai đoạn sơ kỳ thời đại Sắt nói chung, cư dân loại hình hải đảo trên vùng biển miền Nam nói riêng đã tạo nên một mô hình nhận thức đầy đủ hơn, tạo những tiền đề nghiên cứu sâu rộng hơn không chỉ ở nhóm di chỉ hải đảo mà với cả giai đoạn tiền sử muộn của miền Trung - miền Nam và cả Việt Nam.
Mộ chum ở di chỉ Bãi Dong (đảo Thổ Chu). |
Cho đến nay mới gặp 2 trường hợp đặc biệt về mộ ở các di tích hải đảo bên cạnh táng tục chủ đạo là mộ vò. Đó là trường hợp mộ đất ở di chỉ Hòn Cau và mộ cải táng có xương chi trong quan tài trống đồng ở Lại Sơn. Còn hầu hết là mộ quan tài bằng vò gốm là chủ đạo, số mộ chum ít, mới chỉ gặp ở địa điểm Bãi Dong và ở Hòn Tre. Đây là vấn đề mới phát hiện, còn chờ thêm tư liệu điều tra nghiên cứu mới. Hình thức mai táng chủ đạo là chôn thành khu mộ địa, tiêu biểu là khu mộ Cồn Hải Đăng, Cồn Miếu Bà - Côn Đảo.
Trong mộ quan tài vò, chum chưa phát hiện dấu vết di cốt nguyên hay cải táng. Mộ được chôn theo từng cụm hay nhóm và đều có đồ tùy táng. Đồ tùy táng có diễn biến sớm muộn khác nhau. Cùng với chúng, vò táng cũng có những thay đổi với sự xuất hiện loại vò nhỏ hoặc bình vai gẫy có chân đế. Không loại trừ có một sự giao lưu, trao đổi hay tác động nào đó đáng kể từ văn hóa Đông Sơn - tới giai đoạn muộn của mộ nồi - bình ở Cồn Miếu Bà.
Táng thức trong các di tích mộ táng ở Côn Đảo và Thổ Chu, tượng tự như táng thức Sa Huỳnh ở đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi) và nhiều di tích khác ven biển miền Trung.
Nhóm cư dân tiền sử - sơ sử trên các hải đảo vùng biển miền Nam Việt Nam có những đặc trưng cơ bản của văn hóa Sa Huỳnh, như không gian văn hóa gồm không gian cư trú trên cồn, cạnh bàu, vụng biển, suối ở ven biển, đảo; về văn hóa vật chất: công cụ đá ghè đẽo, bôn cuốc răng trâu, gốm màu thổ hoàng; về táng tục chôn quan tài vò, chum trên cồn cát, bãi cát ở giai đoạn sơ kỳ thời đại Sắt... Nhưng việc sử dụng đủ các loài rìu bôn, đục có vai và không có vai, song chủ yếu là bôn cuốc hình răng trâu, mặt cắt chữ D, chôn mộ bằng quan tài chum-vò cũng là đặc trưng chung của văn hóa hai kỳ thời đại Đồng và sơ kỳ thời đại Sắt ở Bắc Tây Nguyên, mà điển hình là vùng Kon Tum và văn hóa Lung Leng.
Và như vậy, không loại trừ một khả năng rất thực tế là sự tham gia của cư dân Bắc Tây Nguyên như Lung Leng vào việc tạo dựng văn hóa Sa Huỳnh điển hình ven biển và hải đảo miền Trung và loại hình Sa Huỳnh hải đảo vùng ven biển miền Nam Việt Nam. Con đường thứ hai có thể là theo hệ thống sông Mekong xuống vịnh Thái Lan vào Phú Quốc - Thổ Chu. Quá trình từ miền núi xuống đồng bằng ra biển từ phía tây và từ vùng cao nguyên xuống sông Mekong ra biển, có lẽ là hai trong ba ngả đường từ bắc xuống nam của cư dân Sa Huỳnh ven biển miền Trung cũng như quá trình lan tỏa xuống phương Nam của văn hóa Đông Sơn. Đó là những hợp nguồn tạo dựng sắc thái văn hóa hải đảo phương Nam của văn hóa Sa Huỳnh. Để đến lượt mình, nhóm cư dân này cũng là một trong những nguồn tạo dựng văn hóa Óc Eo và văn minh phía nam. Tư liệu di vật và địa tầng ở Thổ Chu là những minh chứng cho quá trình này.
Một cách tự nhiên, do đòi hỏi của cuộc sống mà ngay từ rất sớm người xưa trên đất Việt Nam đã rất quan tâm và phát triển mối giao lưu kinh tế - văn hóa giữa rừng và biển. Điều này, đã trở thành một văn hóa đặc trưng của khu vực, đặc biệt là trong các cộng đồng cư dân khu vực miền Trung và Nam Trung Bộ nước ta. Ở đó, địa hình đất liền phân thành ba tiểu vùng rõ rệt: vùng núi cao - Tây Nguyên; đồng bằng và vùng ven biển - hải đảo.
Điều kiện môi trường trong mỗi tiểu vùng có những nét khác nhau từ đó dẫn đến những thói quen, tập quán sinh hoạt kinh tế văn hóa khác nhau, song không biệt lập nhau mà luôn có những mối liên kết cộng sinh mạnh mẽ. Bởi vì, khoảng cách địa lý giữa rừng và biển ở nước ta không xa lắm, phần lớn chỉ khoảng vài chục km, thêm vào đó là hệ thống sông ngòi khá dày đặc. Sông ở đây chủ yếu chảy theo hướng tây-đông, có nghĩa là xuôi theo các dòng sông người dân miền núi có thể ra đến biển và ngược theo dòng sông, các sản phẩm của biển chẳng mấy chốc đã đến rừng.
Dấu vết cư dân sinh sống
Trong nhiều di chỉ thường thấy những sản phẩm được sản xuất bởi những cơ sở chuyên nghiệp chứng tỏ rằng ngay từ thời tiền sử giao lưu trên biển đã khá phát triển. Chẳng hạn theo dấu vết của những quan tài gốm hình trụ, hình trứng, hình cầu của cư dân văn hóa Sa Huỳnh ven biển miền Trung, miền Nam, hay trên đảo Lý Sơn, đảo thổ Chu, đảo Hòn Tre hoặc những chiếc trống đồng Đông Sơn trong khu vực có thể thấy rằng từ thời xa xưa đó giao lưu thương mại trên Biển Đông cũng đã phát triển.
Ngay từ thời tiền sử, người xưa trong khu vực cũng đã là những người đi biển giỏi. Trong các lớp văn hóa ở những di tích hải đảo ven biển nói chung, ven biển miền Nam nước ta nói riêng, cả về văn hóa vật chất, tinh thần đều cho thấy, những cộng đồng cư dân sinh sống bằng nghề khai thác các nguồn lợi biển khác đậm nét ở nhiều đảo, như: đảo Lý Sơn, Côn Đảo, Thổ Chu, Phú Quốc...
Trên đảo Palawan thuộc quốc gia biển Philippines, các nhà khảo cổ Philippines đã tìm thấy dấu tích của văn hóa Sa Huỳnh, trong đó có cả khuyên tai hai đầu thú. Phát hiện này cho thấy sức lan tỏa mạnh mẽ của văn hóa Sa Huỳnh.
Nghiên cứu về những trống đồng Đông Sơn hay những chiếc khuyên tai hai đầu thú bằng ngọc hay bằng thủy tinh tìm thấy ở các quốc gia khác trong vùng, nhiều học giả cho rằng, hầu hết các trống to loại Heger I có ở Indonesia là đã được nhập từ Bắc Việt Nam thời Đông Sơn (có thể muộn hơn một chút). Chứng tỏ ngay từ thời tiền sử giao thương giữa các khu vực trong Biển Đông đó rất phát triển. Theo các con đường giao lưu thương mại trên biển mà những chiếc trống đồng Đông Sơn, những chiếc khuyên tai hai đầu thú đó được mang đi khắp Đông Nam Á.
Đến nay, cư dân cổ trong nhiều vùng ở Indonesia, đặc biệt là dân Toraja vẫn còn giữ truyền thống Đông Sơn. Ngày nay họ vẫn còn làm các đồ vật với hoa văn trang trí thuần nét Đông Sơn, họ vẫn ở trong những ngôi nhà được dựng đúng theo hình trên trống đồng Đông Sơn và những quan tài đưa người chết về thế giới bên kia vẫn được làm theo hình dáng chiếc thuyền Đông Sơn.
Những tư liệu vật thật của khảo cổ học trên cho thấy, ở ven biển miền Nam Việt Nam trên đất liền cũng như trên các hải đảo đã có cư dân sinh sống liên tục từ thời tiền - sơ sử cho đến ngày hôm nay. Điều đó cũng cho thấy tầm quan trọng của biển đảo từ xưa đến nay cũng như lâu dài trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước.
Lại Văn Tới
Đảo cù lao chàm là một cụm đảo, về mặt hành chính thuộc xã đảo Tân Hiệp, thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam, nằm cách bờ biển Cửa Đại 15 km và đã được UNESCO confirm là khu dự trữ sinh quyển thế giới. Cù lao Chàm bao gồm 8 đảo: Hòn Lao, Hòn Dài, Hòn Mồ, Hòn Khô mẹ, Hòn Khô con, Hòn Lá, Hòn Tai, Hòn Ông. Dân số trên các hòn đảo này gồm khoảng 3.000 người.
Cù lao Chàm là một di tích văn hoá lịch sử gắn với sự hình thành và phát triển của thành phố thương cảng Hội An. Bản đồ Tây-phương xưa thường ghi Đảo Chàm với tên "Champello" lấy từ tiếng Nam-Ấn ( Autronesian ) "Pulau Champa". Đảo Chàm còn có các tên khác như Puliciam, Chiêm Bất Lao, Tiên Bích La. Tại đây còn nhiều di tích thuộc các nền văn hoá Sa Huỳnh, Chăm Pa, Đại Việt, với các công trình kiến trúc cổ của người Chăm và người Việt có niên đại đồ đồng thau vài trăm năm.
Đây còn là một địa điểm du lịch cù lao chàm có khí hậu quanh năm sảng khoái, hệ động thực vật sản vật phong phú, đặc biệt là nguồn hải sản và nguồn tài nguyên yến sào. Các rặng ngân ở khu vực biển Cù lao Chàm cũng được các nhà khoa học đánh giá cao và đưa vào danh sách bảo vệ.
Tháng 10 năm 2003, Khu bảo tàng tự nhiên Cù lao Chàm được thành lập để giữ gìn sinh vật hoang dã trên đảo, là 1 trong 15 Khu bảo tồn biển của Việt Nam vào thời điểm 2007.
Ngày 29.5.2009, với hệ động thực vật phong phú và những di tích lịch sử hàng trăm năm trước, đảo cù lao Chàm được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới trong phiên họp thứ 21 của Ủy ban Điều phối quốc tế Các quy định con người và sinh quyển diễn ra tại đảo Jeju ( Hàn Quốc ).
Mời quý khách đến với Tour du lịch đảo chàm (khởi hành hàng ngày) do công ty du lịch xứ Đà đảm nhiệm sẽ làm hài lòng quý khách. Các lĩnh vực, bài viết khác về du lịch xin qúy khách xem bên dưới:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét