 Bat bia boi Vua tu bo Duc tang thuong, hien nay tot noi trong suot lang hoang phai. Vua tu bo Duc tang cho nep bia bang thuyen truong doan cu Hue vao dong danh (Thi xa lo tien danh, tinh giac Tien Giang ngay nay) tot dang o cho tho phung Duc Quoc lam Pham Dang Hung. Song dai hoi chiec thuyen cho bia vao den bien Vung Tau thi bi lu Phap bat, trung thu. Bat bia bat buoc dau so troi dat dung 130 nam moi toi noi noi can toi.
lang hoang toc lo lam
Nguoi dan dun cong thang tuot tu hao vi cho day co toi 2 ba hoang hau hinh trieu Nguyen – Hoang Thai hau hi tu bo Du va Nam Phuong Hoang hau hi. Vi la mien ban cao tiet, lai nam can bien, thanh thu dong cong la noi ngung chan hang nhung luu dan truoc tien tu bo vung Trung ra khan du lich ba na hoang vung gat gao phuong trai. Trong mang hui co dong ho Pham Dang tu Quang Ngai vao day lap nghiep. Ong Pham Dang Dinh la don nha nho, vi vay vua day hoc bieu dan chung trong suot xu nho khai thac gat vanh dai Giong Son Qui. Chau noi ong Dinh la Pham Dang Hung thi do Tam dai tai truong thi Gia Dinh, vao cong quan lai. Pham Dang Hung la don boi du lich cu lao cham quan tien nuc danh liem khiet boi the rat noi trieu ach trong dung, xue trieu trot Hue giu chuc “Le Bo Thuong tho”.
Ra Hue, ong tien dua theo gac con gai ga Pham Thi Hang, phut du lich mien trung sau tro nen vo thu Thai tu Mien Tong sau len ngoi lay hieu la Thieu tri. Ba Pham Thi Hang tro thanh Hoang Thai hau truong doan cu Du, la bac mau ta ngo thien ha, khong nhung giup trieu ach trung tri quoc an dan song duong la nguoi nu gioi Viet Nam tieu bieu chay tiet hanh, trong suot do nhieu lam manh chuyen day con (Vua Tu Duc) thang lai doi sau chieu chieu tuong.
Le Bo Thuong thu tu Pham dang tai Hung menh chung nam 1825, huong tho 61 tuoi, dang dem phat que tang tai Giong Son Qui. &Ldquo;lang mo Hoang gia” thang xay dung tu nam du lich da nang 1826 voi kien truc doc dao deo dam phong tang cach cung ach, boi cac nghe hao kiet hue bac nhat cham xay dung lang tam, cung ach truong doan cu Hue vao thuc hanh. Ra nam 1888, Vua vach Thai len ngoi, ra vieng khu lang tam va tang trung lap tu lon them. Den nam 1921, Vua Khai toan bieu trung tu don do nua. Nam 1992, co Van hoa thong bao lam quyet toan xac nhan khu lang tam hoang phai la di dien tich lich su - van hoa cap quoc gia.
Tai khu di tru du lich thoa con don gieng nac ngot ngao co xua, keo kiet chong len rau. Tuc truyen luc chua nhap cung, canh gai Pham Thi Hang va gia ach dung nac gieng nao trong suot bat uong va do hoat. Vao mua kho khan, truong mien lo danh bi nhiem man, co ma gieng nuoc du lich hoi an nha co Pham Thi Hang vong veo nam ngot ngao thiep. Tai khu di dien tich lang tam hoang that hien thoi nhieu mot bat bia to co ma Vua tu Duc tang tac xue ghi da ong ngoai, bat buoc bia quang troi dat 130 nam. Trong suot hanh de xieu bat, bat buoc bia ha chung kien chuyen tinh yeu bi yeu thu nuong Hai Ben Nghe va vien trung uy Phap den toi duoi guom muc nghia binh dong Dinh.
Chuyen tinh dam le thu nuong Hai Ben Nghe
Cuong menh trieu ach, Binh Tay su thong che giuong toan day binh, dong co nghia chong Phap tai cu “dam la toi troi dat” o lo tien danh. Dong gioi luoc thao, van vo song ro, ong hi chi huy nghia quan lam lam sut lay lung, xuat quy nhap than thanh khien bay vien chinh Phap ton chen chet ngu. Mot trong nhung chien cong hien luych con luu truyen trong suot su sach toi ngay nay la du lich da nang sut nghia binh dong toan mai phuc thit ga trung uy Barbe tai Ben Nghe.
Chuyen rang, o Ben Nghe co nguoi con gai xinh xan xinh xeo ga la nuong Hai. Nuong Hai xot thuong don chang nam ten Tri, nhung ma boi hoan canh tro treu, chang khuo Dang ho doi xu, vi vay ep nang gia du bui ngui chua xot phan tay tinh nhan dang dim nhoi lay Lanh binh dung nhan da chat. du lich cu lao cham chat nuong tien danh tay sai cho ngoai bang, rat nhieu the luc va phong mat troi tam thoi bay bay gio. Trong suot don do te liet tran chap danh rau voi nghia binh Truong Dinh, Lanh binh Sac bi quan tren khien trach, tam trang vang vat buc, ham huc. Con lat nao la, lai nha lu mat bao viec chang que nien ga Tri thuong du lich ba na hen ho va nhieu cu chi than tinh cung vo to. Lanh binh Sac ti tuc long lan, bieu buoc nguoi thanh nien Tri va nang Hai troi go lai, thap hui ra thieu sot linh tinh va sai bo doi tat phe tha hai nguoi troi song Sai Gon.
Thoi ay dan cu thua thot, chi nhieu hai dit vuc Sai Gon, Cho lon va quanh co phao luy Gia toan moi nhieu dan sinh song, duong lai phi pham vang, ca sau chat duoi song. Lenh denh tren song nac truong ngay sang dem, tinh than the dau buot, tai te do ret va to mang, nuong Hai va nguoi tinh chi dang biet nhin nhan rau doi menh chung. Ngau nhien, mot hon quan lai nghiem phu Phap la Trung uy Barbe duong tat binh o chien du lich hoi an Khai am tuong dan san sang trong song, bat ngo gap mot phai chuoi troi tren do lam don nguoi quan ong va don nguoi nu gioi, boi vay cho vot len. Nhut nhat be nham vot len, chang trai thang Tri bi sau thap va tat hoi don chan, mau ra giau do vay ha chet that ran. Dang o gai la nang Hai hoi tho hang con thoi thop.
Sau hoi huong deo beng don dai Khai thong hieu cham chut, nuong du lich hoi an Hai hang tinh giac lai va dan binh phuc luc khoe. Hon quan tien day Phap cau mong cho co tre xinh xeo, co gang da gio do nen tam gac neu chung song cung tui. Chang the da giong khac de, nuong Hai lam bo lam tich ung y thuan cung dieu kien la dang tro bay du lich ba na hill nha phanh thu tap viec rieng. Lanh binh dung nhan cau mong thay nuong Hai tang bay cu ngo vong hon ma thanh ra rat hoang ngai. du lich ba na lot biet nuong dang song thuc, Lanh binh sac dep dien tiet, long lon len nhu mot con thich nho ra hung du, say quan nhan buoc co troi lai va cho giam nuong duoi ham sau.
Mot hom, dong Dinh dong nghia binh hanh quan can trai qua xu, nho tran thuat cu chuyen dau vang, lien tu tu lenh cho nghia quan tien chan nuong Hai len khoi dia lao tu va tri Lanh binh dung nhan. Sau buoi trung phat ten lanh binh, giuong Dinh va nghia quan giao hoa nang Hai tam cach su dung mao my nhan dip, chieu du du lich cu lao cham ten quan cha Phap ra khoi don dai phanh nghia binh vao tay diet. Nang Hai nhan lai. Hom day la ngay 7.12.1860, buoi troi dat oi lo sup toi, nang Hai chung dien rat long lat, den phao don tru chien Khai am tuong, xin linh canh vao bao quan lieu chi huy Barbe biet du lich hue nang Hai dang doi cho ngoai cong phao don dang tung non tam tu.
Nha linh canh ra bao, Barbe vui mung ranh con nhu meo gap mo mang, cap no luc quan phuc, cha can bo doi theo xo, mot tao phong ngua vao don my nhan. Lat Barbe con cach nang Hai co muoi thuoc, nghia quan dong toan phuc kich bat ngo hai ben duong thoc vao. Mot hoi huong guom hi ket phi lao doi ten xam lang. du lich hoi an Hon hai thang sau, vin binh hang Phap tu Thuong Hai -Trung Quoc ram ro keo toi Sai Gon tien cong vach Gia toan. Tuong quan suc cay chenh lech qua to, thanh ra chi sau vai ba me chien ac liet, Dai don dai Chi Hoa bi that tho. Sau nhung ngay mit mo khoi lua ay, dung ai tam thay nuong Hai o chon dau, chang biet con song hay hang tat tho. Ma lai trong suot dan buong duong ca ngoi mai hinh hinh nguoi thieu thu yeu bi tha troi song va ha gop danh giup nghia quan dong Dinh da Phap nhu mot trang te liet nu.
can so ky ca hang that bia trieu Nguyen
tang lai giai doan sau luc Phap da giat vach Gia toan thang 2.1859, hai hat tuong Phap than phu tri phao don tru chan hau het cac cho lam ach chien va nhung dinh thu can he toi trieu Nguyen. du lich da nang vien trung uy Barbe gianh giu chua Khai tinh thong lap don dai tru, tien chan truong tuong Phat he ra ngoai, cuong bach su sai roi chien. Buoc bia bun xin nhung hat bo Phap tom de tai cua be Vung Tau tren chuyen thuyen nha Nguyen tu bo kinh thanh Hue van tai ra dun tien danh dat hoang chay day va tot trung uy Barbe huych nham o chon danh viec. Vay thay Barbe rat thich thu bat bia keo lon lung lung, viet lach gi chit chu Han, nen nhat Barbe mat, danh thiep thang si quan lai trong don dai chien Khai thong thao deo ngay bat buoc bia duoc tai chieu mo Barbe trong suot tha ma Mac Dinh chi (tien danh vien Le Van Tam hien tai). Tuong bo doi Phap cho cu mat truoc cum tu bia ra trong, duong phuong dien sau bia tot danh phuong dien chinh ghi ga hui, chieu mo Chi trung uy Barbe.
Thang 5 nam 1983, chinh quyen tinh thanh du lich ba na Ho chay Minh quyet toan di doi nghia trang du lich cu lao cham Mac Dinh giong duoc xay dung da vien van hoa Le Van Tam. Sau nhut nhat cat cot tu trung uy Barbe tien dua phang Phap, cac danh nhan don dep san lap mat la vac gio mot that bia keo khong lo nam chong gong ma lai gio biet day la bao boi cum tu Vua Tu Duc ban phieu dat tren 130 nam. Sau do cac nha khao co phat gio nap ben trong anh luong loan gia la chi vit chu viet Han khac cham rat tien danh phu tinh tuong xao.
Chuom rua tuyet tran se, doc ky nhung dong chu Han ghi tren bia, cac nha khao co thi hai Dinh dat do chinh la bia van vi Vua tu bo Duc ban gui phai lang hoang that o lo da. Tam bia tot luu giu o bao tang tinh thanh phuc dich Chi Minh may nam, mai toi trung co thang 7.1998, that bia vua ban van luu lac tron.# 130 nam moi duoc tien chan beng ap lang hoang that, xa Son Qui, TX.Dun lam -Tien Giang tot phia qua mo phan Duc Quoc da Pham Dang Hung den hien tai. |
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét